حق سنوات چیست؟

سنوات پایان خدمت یا اصطلاحاً حق سنوات (به انگلیسی: severance pay) یکی از مزایای اجباری است که کارفرما در هر حالت موظف به پرداخت آن به کارگر است. حق سنوات یا پاداش پایان خدمت مبلغی است که کارگر هنگام فراغت از کار از قبیل بازنشستگی، ازکارافتادگی، فوت، استعفا و موارد خاص دیگری دریافت می‌کند و میزان آن معادل یک ماه آخرین مزد ثابت دریافتی کارگر است.

در این مقاله تمام نکات قانونی مرتبط با حق سنوات را با یکدیگر بررسی می‌کنیم. در روزهای پایانی سال ۱۴۰۲، بررسی حق سنوات می‌تواند دید کارفرمایان و کارکنان را نسبت به حقوق قانونی خود مشخص کند. به همین دلیل پیشنهاد می‌کنم تا انتها باشید.

حق سنوات؛ بحث داغ پایان سال و شب عید ۱۴۰۳

با نزدیک شدن به روزهای پایانی سال یکی از مهم‌ترین موارد کارمندان، کارگران و صاحبان کسب‌وکار پرداخت عیدی و سنوات است و این موارد کاملاً با توجه به پایه حقوق در نظر گرفته‌شده برای افراد، تعیین و پرداخت می‌شود. معمولا واحد حسابداری سازمان‌ها در پایان سال شلوغ‌تر از همیشه است و حسابدارها بیشتر از همیشه در این زمان به سراغ استفاده از نرم افزار مالی و حسابداری می‌روند. اما قانون وزارت کار درباره حق سنوات چه می‌گوید؟

بررسی قانون وزارت کار؛ جایگاه سنوات کجاست؟

کل کارگاه‌هایی که شامل قانون کار هستند وظیفه دارند به هر یک از کارگران خود به نسبت یک سال کار معادل شصت روز آخرین مزد، به‌عنوان عیدی و پاداش پرداخت نمایند. مبلغ پرداختی به هرکدام از کارمندان و کارگران نباید از معادل نود روز حداقل مزد روزانه قانونی بیشتر شود.

طبق ماده ۲۱قانون کار؛ سنوات، مزایای پایان کار، حق سنوات و یا مزایای پایان خدمت، مبلغی معادل یک ماه آخرین حقوق دریافتی کارگران است که کارفرما باید به کارگران خود پرداخت کند. سنوات یا مزایای پایان کار، باید با خاتمه و یا فسخ قرارداد کار، به کارگر پرداخت شود. این مبلغ به افرادی که کمتر از یک سال کارکرد داشته باشند نیز به نسبت مدت کارکردشان تعلق می‌گیرد و باید توسط کارفرما پرداخت شود.

حق سنوات به چه کسانی تعلق نمی‌گیرد؟ پاسخ به سوال رایج کارفرمایان

در پاسخ به این سوال باید توضیح دهیم که سنوات یا همان حق سنوات یکی از مزایای اجباری است که در هر شرایطی کارفرما باید نسبت به پرداخت آن به کارگر اقدام کند. سنوات با خاتمه کار و یا فسخ قرارداد کار به کارگر پرداخت می‌شود و این حق حتی به افرادی که کمتر از یک سال کارکرد داشته باشند نیز به نسبت کارکرد آن‌ها تعلق می‌گیرد. صحبت‌هایی در این مورد وجود دارد که اگر کارگری کار خود را ترک کند سنوات به وی تعلق نمی‌گیرد؛ در صورتی که اینطور نیست.

نکته جالب تر این است که زمانی که در قرارداد شرطی در این مورد قید می‌کنند و رضایت کارگر را مبنی بر عدم دریافت سنوات می‌گیرند نیز اشتباه است.

البته منشا این اشتباه دستور العملی است که مدتی پیش وزارت کار صادر کرد و در آن قید شده بود که کارگری اگر ترک کار کند کارفرما ملزم به پرداخت سنوات به وی نیست. لازم به ذکر است که این دستور العمل در حال حاضر باطل شده است و کارفرما ملزم به پرداخت سنوات بر اساس قانون جدید سنوات است.

آیا سنوات به کمتر از یک سال تعلق می‌گیرد؟

معمولا کارکنان تازه‌وارد این سوال را مطرح می‌کنند که آیا حق سنوات به کمتر از یکسال هم تعلق می‌گیرد یا دست آن‌ها از حق سنوات خالی است. همان طور که در پارگراف قبلی گفتیم در هر صورت و با هر مدت کاری، کارفرمایان موظف به پرداخت حق سنوات هستند. بنابراین در هر صورت و با هر شرایطی کارفرما موظف به پرداخت حق سنوات است.

سنوات سال ۱۴۰۲؛ آخرین اخبار از مبلغ سنوات

برای محاسبه سنوات سال ۱۴۰۲یا سنوات پایان خدمت سال ۱۴۰۲ ابتدا حقوق پایه فرد در تعداد روزهای کارکرد وی در طول یک سال ضرب شده و عدد بدست آمده بر عدد ۳۶۵ که تعداد روز‌های سال ۱۴۰۲ است، تقسیم می‌شود. عددی که در این مرحله به دست می‌آید میزان سنوات پایان خدمت فرد در سال ۱۴۰۲است. حال اگر فرد در سال‌های قبل نیز سنوات ذخیره داشته باشد، مبلغ سنوات سال‌های قبل وی نیز محاسبه شده و به مبلغ سنوات سال ۱۴۰۲ افزوده شده و به عنوان سنوات پایان کار فرد پرداخت می‌شود.

در اصل با محاسبه سنوات سال ۱۴۰۲ در واقع حق سنوات پایان خدمت سال ۱۴۰۱ کارگران محاسبه و پرداخت می‌شود.

فرمول محاسبه سنوات سال ۱۴۰۲ کارگران (سال ۱۴۰۱، سال‌های پیشین و پیش رو)

اما سوال مهم این است که پایان کار کارگران چگونه محاسبه میشود؟ فرمول محاسبه سنوات کارگران به‌صورت زیر است:

سنوات = تعداد روزهای کارکرد * ۳۶۵ روز / حقوق پایه

لازم به ذکر است که سنوات ۱۴۰۱ و ۱۴۰۰ و سال‌های پیشین و سال‌های پیش رو نیز بر اساس همین فرمول محاسبه شده و خواهد شد. به عبارت دیگر فرمول محاسبه پایه سنوات در سال‌های مختلف تغییر نکرده و تا زمانی که بخش‌نامه یا قانون مصوبی ابلاغ نشود، فرمول کلی حق سنوات به همین ترتیب باقی خواهد ماند.

پایه سنوات چیست و چه تفاوتی با حق سنوات دارد؟

برای اینکه بدانید پایه سنوات چیست باید آن را با حق سنوات مقایسه کنیم. حق سنوات به‌عنوان پاداش پایان کار به آن دسته از کارگرانی داده می‌شود که سابقه یک‌ساله کاری دارند؛ اما پایه سنوات برای کارگاه‌هایی است که طرح طبقه‌بندی مشاغل دارند که پایه سنوات به حداقل حقوق آن‌ها اضافه می‌گردد. «پایه سنواتی» را می‌توان بخشِ حمایتیِ پایه حقوق نامید که عموماً برای جبران کردن حداقل دستمزد، توسط شورای عالی کار، تصویب و ابلاغ می‌شود.

این بخش از حقوق، در واقع قسمتی از حقوق پایه است که معمولاً با حداقل دستمزد جمع و به کارگر پرداخت می‌گردد، هرچند می‌توان آن را به‌صورت چند ماه یک‌بار یا سالی یک‌بار هم پرداخت کرد. «پایه سنوات» یکی از مزایای جانبی دستمزد است و با اینکه هرسال تغییر می‌کند اما مطابق با آن دستمزد کارکنان زیاد نمی‌شود.

این مبلغ از طرف شورای عالی کار و به‌عنوان جبران کمبود حقوق به کارگران با حداقل دستمزد داده می‌شود زیرا از زمان‌های گذشته تاکنون بحث حقوق و دستمزد کارگران همواره داغ بوده و همیشه افرادی نگران این مسئله بودند. در ابتدای سال ۱۳۷۰ قانون پایه سنوات در مجلس مطرح و بررسی شد. بر طبق این قانون کارگران رسمی و یا غیررسمی که قرارداد رسمی دارند یا ندارد مشمول قانون پایه سنوات می‌شوند.

یکی از معضل‌های کارگران فرق بین قراردادهای رسمی و قراردادهای غیررسمی است. مطابق با بخشنامه‌ای که از سوی وزارت کار در سال ۱۳۹۲ منتشر شد دیگر تفاوتی بین سنوات کارگران قراردادی و رسمی وجود ندارد. هم کارگرانی که تسویه‌حساب کرده‌اند و هم آنانی که تسویه‌حساب نکرده‌اند، مشمول پایه سنوات می‌شوند حتی اگر فاصله‌ای بین کارکرد آن کارگران در کارگاه وجود داشته باشد.

کارگاه‌هایی که دارای طرح طبقه‌بندی مشاغل هستند بر اساس فرمول مشخص‌شده در بخشنامه دستمزدی وزارت کار پایه سنواتی برای آن‌ها واریز می‌گردد؛ اما آن دسته از کارگاه‌هایی که فاقد طرح طبق بندی مشاغل هستند، به‌شرط آن‌که نیروی کار دارای سابقه یک‌ساله در آن کارگاه باشند (دائم و موقت) مشمول حق سنوات می‌شوند؛ اما حق سنوات و یا مزایای پایان کار به ازای هرسال کارکرد معادل یک ماه حقوق است که در پایان کار و یا زمان قطع همکاری به کارگران پرداخت می‌شود.

نحوه محاسبه سنوات سال ۱۴۰۲ با مثال

حق سنوات یک برابر حقوق پایه فرد است. بنابراین در سال ۱۴۰۲ که مبلغ حقوق پایه ۵۳,۰۸۲,۸۴۰ ریال است، مبلغ حقوق پایه در کارکرد سال فرد ضرب شده و عدد به دست آمده بر ۳۶۵ (تعداد روزهای سال) تقسیم می‌شود. عدد به دست آمده به عنوان حق سنوات یک سال فرد پرداخت خواهد شد.

وبلاگ حقوقی محمد نصری مهاجری...